Nguồn gốc

Ông Lê Tùng Vân sinh năm 1932 tại Châu Đốc, An Giang[27] trong một gia đình nho học có đông anh chị em, có mẹ là Lê Thị Đầm[cần dẫn nguồn] và cha là nhà thơ Lê Văn Tất (1917—1964)[28]. Lê Văn Tất có bút hiệu Thần Liên, từng là bạn thân của Hàn Mạc Tử[29], về cuối đời ông thành lập "Bạch Hoa Viên" ở Núi Sam, Châu Đốc để sáng tác thơ ca, vẽ tranh và viết một số tác phẩm về đạo Bửu Sơn Kỳ Hương[30]. Lê Văn Tất còn có mối quan hệ mật thiết với tổ chức Thông Thiên Hội tại miền nam Việt Nam.

Trước 30 tháng 4 năm 1975, Lê Tùng Vân từng là tỉnh hội trưởng Bửu Sơn Kỳ Hương ở An Giang[10]. Sau năm 1975, ông Lê Tùng Vân liên hệ với những người quen cũ để xây dựng giáo phái nhưng do điều kiện kinh tế khó khăn đến năm 1979 thì xảy ra chiến tranh biên giới Tây Nam, gia đình phải chạy loạn từ Châu Đốc đến khu vực Vĩnh Long để trú ẩn. Qua mối quan hệ quen biết, ông Lê Tùng Vân đã xin ở nhờ và cất một căn nhà nhỏ ở khu vực Lò rèn hẻm đường Cách mạng tháng Tám tại Cần Thơ để ở và làm nơi sinh hoạt tôn giáo. Bất mãn với chính quyền địa phương, khoảng năm 1988 ông Lê Tùng Vân từng chèo ghe từ Cần Thơ xuống Hà Tiên có ý định vượt biên đi nước ngoài nhưng đều bị bắt giữ, xử phạt. Sau đó trở về Cần Thơ tiếp tục sinh sống. Khoảng 1990 ông cùng khoảng gần chục tín đồ chuyển về 109 ấp 2, xã Phạm Văn Hai, Bình Chánh để xây dựng khai khẩn vùng kinh tế mới.[cần dẫn nguồn]

Trại dưỡng lão cô nhi Thánh Đức

Trại dưỡng lão cô nhi Thánh Đức là tiền thân của Tịnh thất Bồng Lai, được hình thành vào năm 1990 khi cả gia đình ông Lê Tùng Vân chuyển từ Quận 6, Thành phố Hồ Chí Minh xuống xã Phạm Văn Hai, Bình Chánh sinh sống.[31] Đến năm 2004, bà Nguyễn Thị Huỳnh Hoa ký giấy hợp pháp cho Trại dưỡng lão cô nhi Thánh Đức, bổ nhiệm ông Lê Tùng Vân làm giám đốc trại.[11] Tính đến năm 2007, trại Thánh Đức có đến 56 người, bao gồm 20 trẻ em.[11]

Ngày 8 tháng 5 năm 2007, chính quyền huyện Bình Chánh đã lập đoàn kiểm tra trại Thánh Đức. Kết quả cuộc kiểm tra cho thấy rằng, các trẻ em trên 15 tuổi tại trại Thánh Đức, sau này là tịnh thất Bồng Lai phải ra chợ thu lượm đầu cá về xay để nuôi cá trê trong ao của ông Lê Tùng Vân.[11] Sau kiểm tra, đến ngày 25 tháng 7 năm 2007, ủy ban nhân dân huyện Bình Chánh đã ra quyết định đình chỉ với cơ sở trại Thánh Đức.[12]

Tịnh thất Bồng Lai

Từ năm 2014, bà Cao Thị Cúc từ xã Long Hựu Đông, huyện Cần Đước tỉnh Long An đã mua một mảnh đất rộng khoảng 2000 mét vuông làm điểm tu tại gia.[2][14][32] Đến năm 2015, ông Lê Tùng Vân chuyển về đó với bà Cao Thị Cúc, tu sửa khang trang, chuyển một số tượng Phật về làm tịnh thất Bồng Lai.[2][14][33]

Ông Lê Tùng Vân về đây sinh sống, cùng với các chú tiểu và sư thầy, xưng là Thầy Thích Tâm Đức hoặc Thầy Ông Nội.[2][14][32] VOA dẫn lời thượng tọa Thích Nhật Từ (Giáo hội Phật giáo Việt Nam) năm 2017 rằng những người ở tịnh thất không phải là người giả mạo tăng sĩ để lừa đảo bất kỳ ai như một số báo chí đã cáo buộc và "khu Bồng Lai Viên chỉ là một tịnh thất, không có bản hiệu chùa, nên không có đăng kí tự viện với Giáo hội Phật giáo tỉnh Long An". Vị này cũng nói rằng "cụ Thích Tâm Đức chưa bao giờ từng xưng mình là Hoà Thuợng và chưa nói mình là trụ trì Chùa Bồng Lai."[10]

Đầu năm 2020, ông Lê Tùng Vân cho đổi tên tịnh thất Bồng Lai thành Thiền am bên bờ vũ trụ.[34][35]

Tháng 9 năm 2020, Công an tỉnh Long An đã điều tra về tịnh thất Bồng Lai và cáo buộc rằng năm chú tiểu mồ côi trong tịnh thất Bồng Lai đều có mẹ đi cùng.[20][21][22][23][24] Tháng 11 năm 2021, Bộ Nội vụ cáo buộc Tịnh thất Bồng Lai lợi dụng tôn giáo để trục lợi và có đến 6 trẻ em sống cùng với mẹ ruột.[36][37][38][39]

Trả lời báo Thanh Niên ngày 10 tháng 1 năm 2022, thượng tọa Thích Nhật Từ cho biết tên gọi tịnh thất hay thiền am là danh xưng các cơ sở tu tập Phật giáo, trong đó tăng ni phải tuân theo giới luật Phật giáo. Vị này cho rằng ông Lê Tùng Vân và các cư sĩ trong tịnh thất Bồng Lai không theo Giáo hội Phật giáo Việt Nam, không được thọ giới cũng không tuân theo giới luật Phật giáo nên không phải là tăng ni và tịnh thất Bồng Lai không phải là một cơ sở Phật giáo.[40]